🔍 Εισαγωγή
Η λέξη «καρκίνος» προκαλεί φόβο, αλλά δεν είναι όλες οι μορφές του αναπόφευκτες. Σήμερα γνωρίζουμε ότι ένα σημαντικό ποσοστό των περιπτώσεων καρκίνου μπορεί να προληφθεί με αλλαγές στον τρόπο ζωής, έγκαιρη διάγνωση και σωστή ενημέρωση. Η πρόληψη δεν είναι απλώς θεωρία — είναι πράξη, και μπορεί να σώσει ζωές.
✅ Τι σημαίνει πρόληψη στην ογκολογία; Η πρόληψη χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες:
1. Πρωτογενήςπρόληψη:Αποφυγήπαραγόντωνκινδύνου και ενίσχυση προστατευτικών συνηθειών (π.χ. διακοπή καπνίσματος, υγιεινή διατροφή).
- Δευτερογενήςπρόληψη:Προληπτικόςέλεγχος(screening) για πρώιμη ανίχνευση προκαρκινικών ή ασυμπτωματικών βλαβών.
- Τριτογενήςπρόληψη:Πρόληψηυποτροπήςήεπιπλοκών σε άτομα που έχουν ήδη νοσήσει.
🚭 Πρωτογενής πρόληψη: Αλλαγές στον τρόπο ζωής
- Κάπνισμα: Ο κύριος προλήψιμος παράγοντας καρκίνου. Η διακοπή του καπνίσματος μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο του πνεύμονα, της ουροδόχου κύστης, του λάρυγγα και άλλων.
- Διατροφή: Μεσογειακή διατροφή, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και ελαιόλαδο, έχει προστατευτικό ρόλο.
- Άσκηση: Η τακτική σωματική δραστηριότητα συνδέεται με μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου, μαστού και ενδομητρίου.
- Κατανάλωση αλκοόλ: Ακόμα και μέτρια κατανάλωση αυξάνει τον κίνδυνο για ορισμένους τύπους καρκίνου.
- Έκθεση στον ήλιο: Η σωστή χρήση αντηλιακού και η αποφυγή υπερβολικής έκθεσης προστατεύει από τον καρκίνο του δέρματος.
🔬 Δευτερογενής πρόληψη: Έγκαιρη διάγνωση μέσω screening
- Μαστογραφία: Από τα 40–45 έτη, ανάλογα με το ιστορικό.
- Τεστ Παπ / HPV test: Για πρόληψη του καρκίνου τραχήλου μήτρας.
- Κολονοσκόπηση: Από τα 50 ή και νωρίτερα σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό.
- CT θώρακος (low-dose): Για καπνιστές άνω των 50 με ιστορικό καπνίσματος.
- PSA test: Για τον καρκίνο του προστάτη, με ενημερωμένη συζήτηση με τον γιατρό. 🧬 Γενετικός έλεγχος και πρόληψη
Σε άτομα με ισχυρό οικογενειακό ιστορικό καρκίνου, ο γενετικός έλεγχος (π.χ. BRCA1/2) μπορεί να προσφέρει καθοδήγηση για εξατομικευμένη πρόληψη ή παρακολούθηση.
🩺 Ο ρόλος του ογκολόγου στην πρόληψη
Ο ογκολόγος δεν είναι μόνο θεραπευτής αλλά και σύμβουλος πρόληψης, ειδικά σε οικογένειες με πολλαπλά περιστατικά καρκίνου ή σε ασθενείς που έχουν νοσήσει και θέλουν να προστατέψουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
Η πρόληψη του καρκίνου είναι στο χέρι μας, και κάθε μικρή αλλαγή στον τρόπο ζωής μετράει. Ο τακτικός έλεγχος, η διατήρηση ενός υγιούς βάρους, η αποφυγή του καπνίσματος και η γνώση της οικογενειακής ιστορίας είναι τα θεμέλια μιας πιο υγιούς ζωής. Η πρόληψη δεν είναι φόβος – είναι δύναμη.
